జ్ఞానయోగము- సాధన (18)

భక్తి పండితే హృదయమంతా ప్రేమతో నిండిఉంటుంది. అంటే సూక్ష్మాహంకారమున్న హృదయం లోకే ప్రేమ చొచ్చుకు పోతుంది. అలా సగం భౌతికంలా ఉండే హృదయంలో అహంకారం  ప్రేమతో కరిగి, బాగా సూక్ష్మమైనపుడు, దాన్లో భగవానుడు హృదయకమలవాసిగా విరాజిల్లుతున్నాడని అంటారు. అంటే ప్రేమ అత్యున్నత శిఖరాల్లో ఉన్నప్పుడు అహంకారం కరిగిపోగా హృదయకమలవాసిగా ఆ భగవానుడే విరాజిల్లుతుంటాడు. ఇలా ప్రేమకు సంబంధించిన విషయాలే గాక ఈశ్వరుని మాయాశక్తివల్ల అనేక ఇతర విషయాలు హృదయం నుండే జీవాహంకారం వల్ల జరుగుతుంటాయ. యిదివరలో చెప్పుకున్న నాడులే జీవుని వ్యక్తిగత విషయాలను నియంత్రిస్తూ, అవయవాలన్నిటికీ ప్రాణశక్తిని ఇస్తాయి. హృదయం నుంచి బయలుదేరే అనేక నాడులలో ; కొన్ని మన శరీరంలో నవద్వారాల్లో అంతమవుతాయి. ఎవరైతే మరోజన్మ పొందాలో, వారి ప్రాణం ఈ నవ ద్వారాలనుండే పోతుంది. ఈ తొమ్మిది నాడులే గాకుండా మరొక ముఖ్యమైన శీర్షనాడి (మూర్ధ నాడి) తలవరకూ వ్యాపించి ఉంటుంది. ఎవరికి మరుజన్మ లేదో అట్టి కర్మయోగి ప్రాణం ఈ శీర్షద్వారం నుండే పోతుందని చెబుతారు. ఐతే జ్ఞానికి మాత్రం సాక్షాత్కారం కాగానే అతని ప్రాణం ఎక్కడికీ పోదు. అంతఃకరణం మాయనుండి విడువడి, అదృశ్యమవుతుందని చెబుతారు. అందుకే జ్ఞాని మరణించాడని గాక సిద్ధిని పొందాడని చెబుతారు. అంటే జీవన్ముక్తుడవుతాడన్న మాట. ఇలా ఇక్కడ చెప్పబడిన శీర్షనాడి యోగశాస్త్రంలో చెప్పే సుషున్నూనాడి కాదు. ఉపనిషత్తులలో చెప్పబడిన ఈ పది నాడులూ జీవంతోను, ప్రాణం పోకడలతోనూ సంబంధం కలిగి ఉంటాయి.

జ్ఞానమార్గంలోఅడుగిడిన వ్యక్తి  సాధనా శిఖరాన్ని చేరాకా భక్తిని ఆశ్రయిస్తాడు.  మనస్సు, బుధ్ధి అహంకారానికి నిలయమైన హృదయంలోకి రాగా, హృదయం సూక్ష్మంగా ప్రేమతో నిండుతుంది. అహంకారం పలుచబడి  ముడుచుకొని ,ముడుచుకొని హృదయ ద్వారంలోకి ప్రవేశిస్తుంది. ఇదంతా అతడికి తెలియకుండానే జరిగిపోతుంది. ఎలాగంటే అది ఆలోచనకు, ప్రాణానికీ మూలమైన స్థానమని గురువు చెప్పగా, అక్కడే తన దృష్టినంతా కేంద్రీకరిస్తాడు. ఆ స్థానం హృదయానికి మధ్యలో ఉంటుందని గురువు చెప్పియుండవచ్చు. వాస్తవానికి ఈ స్థితిలో సాధకుని చిత్తము /అంతఃకరణం పూర్తిగా ఆ స్థానంలోకి పోదు. అంటే సాధకుడు ఆ స్థానాన్ని కనుక్కున్నాడంతే. అతని చిత్తం ఆ స్థానంలో క్షణకాలం నిలిచిందని చెప్పాలి.

వాసనలు, అహంకారమూ పూర్తిగా నిర్మూలమైతేనే అంతఃకరణం అక్కడ నిలుస్తుంది. అంటే అది అక్కడ ఆగి, దానితో సంబంధించి ఉంటుంది. యిదంతా అతడికి తెలియకుండానే జరిగిపోతుంది. అతడి దృష్టి అంతా ఆత్మస్ఫురణపైనే ఉండటం వల్ల ఈ నాడుల గురించిగాని, హృదయంలో జరిగేదిగాని ఏమీ తెలియవు. తెలియవలసిన అవసరమూ అద్వైత సాధనలో లేదు. అంచేత తను పయనించిన మార్గం గురించి ఏమీ చెప్పలేడు. యోగశాస్త్రంలో సాధనాపద్ధతులు, నాడులలో ప్రాణశక్తి మొదలైనవి ప్రస్తావించబడుతాయి. కాని వేదాంతపద్ధతిలో హృదయనాడులూ, హృదయ ద్వారము తెలియక్కర లేదు. ఆత్మవిచారణ మాత్రమే ఉంటుంది. సాధకుడి జీవన విధానము, ఉపాసన, ఆత్మాన్వేషణలకు అనుగుణంగానే,  జీవభావం నాడులతో కలసి ఆత్మస్థానం చేరుతుంది. ఇదంతా సాధకుడి ప్రమేయం లేకుండానే అప్రయత్నంగా జరిగిపోతుంది. యోగశాస్త్రంలో పురోగతి ఒక్కొక మెట్టూ నిచ్చెన ఎక్కేటట్లు ఉంటుంది. ఇక్కడ ఒక్కసారిగా అకస్మాత్తుగా ఒక elevator లాగ అప్రయత్నంగా హృదయనాడులు లక్ష్యాన్ని చేర్చుతాయి. జీవభావం అనంతచైతన్యంలో కరిగిపోవడమే జ్ఞానమార్గంలో జరిగేది. 

జ్ఞానయోగము- సాధన (17)

ఇక్కడ ఏ హృదయం చెప్పబడింది?

శరీరానికి రక్తప్రసరణను చేసేది మాంసమయమైన హృదయం. ఇక్కడ మనం చెప్పుకునే హృదయం పూర్తిగా భౌతికం అనుకోకూడదు. భౌతికంలా అనిపించే హృదయం అని అందాం ప్రస్తుతానికి. యోగులు చెప్పే చక్రాలు, నాడులూ ఆధునిక పరికరాలచేత కూడా తెలియబడవు. అలాగే మనం చెప్పే హృదయం కూడా కంటికి కనపడదు. అలాగని సూక్ష్మమూ కాదు. భౌతిక , సూక్ష్మభౌతికాలకు మధ్య దశలో ఉంటుందని అనుకోవాలి. దీని నుండి వెలువడే నాడుల ద్వారా హృదయం నుండి రక్తప్రసరణని, మిగిలిన యితరమైన పనులనూ నియంత్రిస్తుంది. ఉదాహరణకు – ప్రాణశక్తినీ, రక్తప్రసారాన్నినియంత్రించే మాంసమయమైన భౌతిక హృదయాన్నేగాక, శ్వాసకు మూలమైన ఊపిరి తిత్తులను, జీర్ణ శక్తినీ, మెదడు నిర్వహించే సర్వ కార్యకలాపాలనూ మనం చెప్పుకునే హృదయమే దాని నుండి వెలువడే నాడుల ద్వారా నియంత్రిస్తోంది. నేననే జీవభావమే(అహంకారమే)  లేకపోతే, శరీరంలో ఏదీ జరుగదు. అందుకే అహంకారానికి నిలయమైన హృదయానికి అట్లాంటి శక్తి యివ్వబడింది. ఇలా జీవుడికి సంబంధించిన సమస్త వ్యాపారాలను చేస్తోంది గనుక కేవలం భౌతికం అని గాకుండా సగం భౌతికంలా ఉండే హృదయమని అంటున్నాం. 

 

ఐతే వైరాగ్య శమదమాలవల్ల మనస్సుకున్న క్రొవ్వు కరిగి, మధించబడటం చేత తగ్గించబడింది. అంటే శుభ్రం చెయ్య బడింది. యిదివరలో చెప్పుకున్నట్లుగా అహంకారం మనకు తెలియకుండానే విషయాల వేపుకు లాగుకొని పోతుంటుంది.  నాకు శమదమాలు ఉన్నాయనే అహంకారం దాగి ఉండి, మనకు తెలియకుండానే గొప్పలు చెప్పుకుంటూ ఉంటుంది. అంచేత సాధనలో గడించిన లాభాలతో బాటు వ్యక్తిత్వాన్ని కూడా ఆత్మలో విలీనం చెయ్యాలి. అంటే సాధన అంతా  అహంకారాన్ని పోగొట్టుకోడానికన్న మాట.  సాధనలో అహంకారాన్ని సగం భౌతికంలాఉండే హృదయంలో లీనం చెయ్యాలనే  భావనతో ఉన్నప్పుడు , అది సూక్ష్మమై చిన్న ఖాళీ ప్రదేశంగా అవుతుంది. ఆత్మస్థానం ఇంతకన్నా సూక్ష్మంగా ఈ హృదయానికి మధ్య కారణాకాశంగా ఉంటుంది. అహంకారాన్ని సూక్ష్మతరం చెయ్యగా చెయ్యగా, అది కారణాకాశంలో చేరగలుగుతుంది. ఇలా అహంకారాన్ని కారణాకాశంలో చేరేంతగా కృశింప చెయ్యడం భక్తివల్లనే సాధ్యమవుతుంది. 

జ్ఞానయోగము- సాధన (16)

ప్రేమ, బాంధవ్యాలకు ఇద్దరు జీవులు ఉంటేనే సాధ్యం. అద్వైత సాధనలో దయ చూపించ కూడదని, ప్రేమను క్రియారూపంలోకి తీసుకు రాకూడదని అనుకుంటాం. సాధన బాగా సాగుతున్నకొద్దీ అసలైన ప్రేమ తెలుస్తుంది. చివరి దశలో దేన్ని పొందదలుచుకున్నామో దాన్ని చేరి, అందు లీనమైతే ఇక సాధకుడు మిగలడు గనుక అది అద్వైతమే. అహంవృత్తి అణిగితే అపుడు సాక్షాత్కారమే. ఇలా లీనమవ్వడానికి తనను తాను త్యాగం చేసుకోవడమే ఉంటుంది. అదే పరాభక్తి. జీవాహంకారం పోగొట్టుకోడం అంత తేలికైన పనేమీ కాదు. వాసనలన్నీ నశిస్తేనే అది తొలగుతుంది. జీవాహంకారాన్ని జీవాహంకారం తోనే పోగొట్టాలి. అన్ని ప్రయత్నాలూ, ఫలాలూ జీవునిపైనే ఆధారపడి ఉంటాయి. అంచేత ఇది అహంకారంతో కూడిన పనే. సాధన మొదట్లో అహంకారం మన పురోగతిని, చేసే తప్పులను కూడా చూపి, పతనం గాకుండా చేస్తుంది. సాధన అంతా అహంకారంతో కూడిన జీవునికే. ఆత్మ నిష్క్రియం గనుక అది ఆత్మగానే ఉంటుంది. 

జీవుడి పనులన్నీ అహంకారం మీదే అధారపడుతాయి. అంచేత నేను అనేది పూర్తిగా లేదనుకో కూడదు. అలా అనుకుంటే ప్రయత్నమే ఉండదు గదా! సాధన చెయ్యగా చెయ్యగా మనస్సు దానిపై అంటే బ్రహ్మంపైనే ఉంటుంది. ఏవేవి విడచిపెట్టాలో వాట్ని విడిచే దశకు చేరుకున్నాడు. కాబట్టి ఇకనుంచీ అంతా భగవదనుగ్రహం మీదే ముందుకు సాగుతుంది. అంటే ప్రయత్నమని, ఫలమని విడిగా చెప్పలేం. ఇప్పటి వరకూ సాధనతో శుద్ధమైన అంతఃకరణం అనుభవ దశకు చేరుకోవాలి. చేరుకోడం అనేదానికన్నా ఇక ఇవ్వడమే/ అర్పణభావమే ఉంటుంది. అందుకే శమాదిషట్కసంపత్తిని పొందాకా నిన్ను నీవు ఖాళీ చేసుకోడానికే, భక్తి ఉద్దేశించ బడింది. భక్తివల్ల ప్రేమ, వినయమూ అబ్బుతాయి. అలాంటి ప్రేమ, వినయములతో గల భక్తిలో సాధన ముందుకు సాగుతూంటే, ఇంతవరకూ సాధనవల్ల తేలికైన మనస్సు, బుధ్ధీ  అహంకారం చేత లాగబడి హృదయంలోకి ప్రవేశపెట్ట గలగాలి. భక్తిలో ఆత్మనివేదనం ఉంటుంది. అంతా నీ సంకల్పమే అనే స్థితి యిది.  అంటే ఇక సంకల్ప వికల్పాలుండవు. అంచేత మనస్సుకు, బుద్ధికీ ఇంకేమీ పని లేదు. 

అసలైన భక్తి అహంకారం నుండే పుడుతుంది. ఇలాంటి భక్తి అహంకారాన్ని వృద్ది చెయ్యదు సరికదా , అహంకారాన్ని ఆత్మలో లీనమయ్యేట్లు చేస్తుంది. లీనం చెయ్యాలన్నప్పుడు లీనం చెయ్యాలని కోరేవాడు ఒకడు ఉండాలి. అలా ఆత్మలో లీనమవ్వాలని కోరేదే  ఇక్కడి అహంకారం. అంటే ఇక్కడ భక్తితో ఉన్నాననే అహంకారాన్ని ప్రేమతో లీనం చెయ్యడమే లక్ష్యం. భక్తియే ఇక్కడ అహంకారాన్ని బాగా పలుచబడేటట్లు చేసి, అది పలుచబడగా పలుచబడగా ఇక అహంకారం  తనకు నిలయమైన హృదయం చేరగా, హృదయమే భక్తికి నిలయమవుతుందన్న మాట. ఇలా భక్తిలో పరిణతి చెందినప్పుడు సన్యాసం స్వీకరించి, భక్తితో  అహంకారాన్ని క్రమంగా లీనం చేస్తుండగా శ్రవణ మనన నిదిధ్యాసనలను అభ్యసిస్తాడు. ఈ దశలో భక్తి శీఘ్రంగా మొలకెత్తుతూ హృదయమంతా నిండినప్పుడు అహంకారం పూర్తిగా నిర్మూలించ బడుతుంది. అహంకారం పూర్తిగా నిర్మూలించబడే ముందు ఈ స్థానం అణువుల రూపంలో , భక్తితో నిండియున్న భౌతిక హృదయం వలె ఉంటుందని అంటారు.

జ్ఞానయోగము- సాధన (15)

ఇక్కడినుండే మలయమారుతం వీస్తుంది. సాధకుడు శుష్కప్రాయంగా జీవించడం మాని, అహంకారం యొక్క దురభిమానానికి దూరంగా ఉంటూండాలి. నేను నేనేది అహంకారం. దురహంకారం/ దురభిమానం అనేది అహంకార భావనకే చెందినా అది విర్రవీగే తనాన్ని చూపుతుంది. ఉదాహరణకు నేను సాధనలో ఎన్నో మెట్లను అధిరోహించి ప్రస్తుతం జ్ఞానమార్గంలో ఉన్నానని చెప్పడం వంటిది. ఐతే అహంకారం పూర్తిగా చిట్ట చివరి దశలోనే నిర్మూలించ బడుతుంది. అందుకే ఈ స్థాయిలో వినయము, సమర్పణ భావమూ పెంపొందాలి. ఈ గర్వ,ఆహంకారాలకు దూరంగా ఉండటానికి భక్తి తప్పనిసరి అని శంకరులు ప్రతిపాదించారు. ఇంతవరకూ గడించినదంతా పరమాత్మ దయవల్లనే లభించినదని ఎప్పుడూ అణకువతో ఉండాలి. ఆయన దయలేందే మోక్షం రాదు. అంచేత సన్యాసం స్వీకరించడానికి ఈ దురభిమానాన్ని త్యాగం చెయ్యాలి.

మనం దేనితోనైనా అనుబంధం ఏర్పరచుకోవాలంటే అది జీవం ఉన్నవాటితోనే సాధ్యం. ఇలా అనుబంధంతో బాంధవ్యంతో ఉన్నప్పుడు బాంధవ్యంతో బాటు జీవుడూ కరిగిపోయి అదే అవుతాడు. ఇలా కరిగిపోవడమే , అదే ప్రేమ అని చెబుతారు. బాంధవ్యం యొక్క సౌరభం ఒక జీవుడు మరో జీవుడికి  సర్వస్వాన్నీ ప్రేమలో అర్పించుకోవడమే ఉంటుంది. ఇంతదాకా నిత్యానిత్యవస్తు వివేకం నుంచి శమాదిషట్క సంపత్తి దాకా వీటిని పొందినా, సాధన జడం గానే సాగింది. ఇంకా ప్రాణం మహాప్రాణంతో సంధానించ బడలేదు. అందుకే బౌద్ధులు చెప్పే శూన్యం వలె ఉంది. కాని వేదాంతులు చెప్పే బ్రహ్మం సచ్చిదానందమయం. చిదానంద స్వరూపం ఆనందఘనం. అలా పరిపూర్ణదశను ఆనందస్వరూపంగా భావించి, ఆ పరిపూర్ణతలో మునిగిపోడమే దీన్లో జరిగేది. అందుకే ఈ స్థితిలో భక్తి యొక్క ఉద్దేశ్యం జీవుడు ఆ పరిపూర్ణతను పొందటం. దాంతో బాంధవ్యాన్ని కలిగి ఉంటూ ఆ పరిపూర్ణ సచ్చిదానందంలో కరిగిపోవటమే. ఇలా జడంగా జరిగే సాధన అనే మ్రోడును భక్తితో తడిపి, చల్లబరచి చిగురించేట్లు చేస్తాడన్నమాట.

మనస్సుకు ఆలోచనలు, బుద్ధికి అనుభూతులు, అహంకారానికి నిశ్చయ జ్ఞానము ఎప్పుడూ ఉంటుంటాయి. అంచేత మనో బుద్ధ్యహంకారాలను వాటి పనులనుండి ఎండింపచెయ్యాలి. అప్పుడే ప్రేమ మొలకెత్తుతుంది. భక్తి పరమాత్మ వేపుకి మళ్ళినప్పుడు  అహంకారం ఆత్మలో లయమవ్వడానికి సిద్ధమవుతుంది. సాధనచతుష్టయం తర్వాత సన్యాస స్వీకారము, మహావాక్యాల ఉపదేశము ఉంటాయి. నేర్చుకున్న శాస్త్రాలు వాక్యాలు సజీవంగా భావించుకొని ప్రేమగా  వాటితో అనుబంధం ఏర్పరచుకొని వాటిలో కరిగిపోవాలి. సన్యాసంలో అన్నీ విడవడమే ఉండటంవల్ల బయటివారికి శుష్కంగా అనిపిస్తుంది. కాని అలా విడచిపెట్టడంతో అసలైన చల్లని ప్రేమామృతం మొదలవుతుంది.