జ్ఞానయోగము- సాధన (9)

ముముక్షుత్వం-2


ముక్తి  దేన్నిచేరుకోవాలో అనేదాన్ని గాక, విడచిపెట్టడాన్నిమాత్రం సూచిస్తుంది. లోకాయత దర్శనం తప్ప తక్కినవన్నీ సంసారం నుండి ఎలా విముక్తిని పొందాలనేదే వివరిస్తాయి. బౌద్ధం శూన్యం గురించి, న్యాయశాస్త్రం అపవర్గం గురించీ చెబుతాయి. అంటే దుఃఖరహిత స్థితినే గాని బ్రహ్మానందాన్ని కాదు. సాంఖ్యులు చెప్పే కైవల్యం అనేదీ, ప్రకృతినుండి, మాయాప్రపంచం నుండీ విముక్తేగాని ఆనందస్థితిని గురించి చెప్పలేదు. పతంజలి యోగసూత్రాలలో చిత్తవృత్తులను నిరోధిస్తే సంసారం నుంచి విముక్తి అనే చెప్పడం జరిగింది. ఐతే వేదాంతంలో మోక్షమంటే బ్రహ్మానుభవమే. జీవుడే బ్రహ్మము. దీన్లో సాధన అంతా మాయాబంధాన్ని త్రెంచుకోవడమే. అది తొలగ గానే, ఎప్పుడూ ఉండే సహజమైన ఆనందస్థితిలో ఉంటాడన్నమాట.

ఈ దశదాకా వచ్చిన సాధకుడి మనస్సు చలించకుండా ఉండాలి. మనస్సు చలిస్తే పెద్ద అపరాధం చేసినట్లవుతుంది. తనంత తాను సరిదిద్దుకోనూ లేడు, సమర్ధించుకోనూ లేడు. అంచేత స్వప్రయత్నంతో బాటు గురుకటాక్షం ఉండాలి. శ్రద్ధ సమాధానాల గురించి చెప్పేటప్పుడు బుద్ధితో కలిపారు. ప్రస్తుతం ముముక్షుత్వం ప్రస్తావించేప్పుడు శంకరులు మనస్సుతో కలిపారు. మనస్సు లేదని భావించే దశకు వచ్చేవరకూ; మనసు మంచి విషయాలనే గాక, చెడు విషయాలనూ అనుభవిస్తుంటుంది. అంచేత ముముక్షువు చెడు నుంచి మనస్సును మరల్చాలి. ఎపుడైతే మనస్సు లేదని భావించే దశకు చేరుకుంటాడో, అంటే మనస్సు పూర్తిగా లయమైనప్పుడు ఇక మంచినీ త్యజించ గలగాలి. అంటే మంచీ చెడులను గ్రహించే మనస్సును ఆత్మలో లీనం చెయ్యాలి. ఇంకో విధంగా చెప్పాలంటే మంచీచెడులను ఆలోచించకు.

కర్మలను చేయించడానికి, వాటి ఫలాలను అనుభవింప చేయించేదీ మనస్సే. అవిద్య కూడా మనస్సు పరిధిలో ఉండేదే. అందుకే మనస్సును విడిచిపెట్టాలి. విడిచే ముందు దాన్లో దట్టంగా ఉన్న వాసనలను శుభ్రంచేసి, తెలికయ్యేలా చెయ్యాలి. ముముక్షుత తీవ్రంగా లేకపోయినా, గురువు అనుగ్రహం లేకపోయినా ఆత్మను తెలుసుకోలేరని చెబుతారు. ఇక్కడ గుర్వనుగ్రహం అంటే భగవదనుగ్రహమే. ఈశ్వరుడే గురురూపంలో వచ్చాడని శిష్యుడు భావించాలి. అద్వైత సాధనలో ఉపాసనకు బదులు జ్ఞానాన్వేషణ మాత్రమే ఉంటుంది. ఇంత పరిపక్వ దశకు చేరినా ఇంకా తనకు అర్హత లేదేమో అనే భావనలు కలుగుతుంటాయి. అట్టి భావాలను గట్టి ప్రయత్నంతో గెంటి వేస్తూ, నాకు గుర్వనుగ్రహం ఉంది గనుక  నాఆశయాన్ని నేరవేర్చుకుంటా ననే నిశ్చయానికి వస్తాడు. ఇలా ముముక్షుత్వంతో సాధన చతుష్టయం పూర్తయింది.